Κάθε εξιστόρηση για την Στρώμνιτσα, για την αγγελική πολιτεία στην οποία έζησαν και μαρτύρησαν οι Πεντεκαίδεκα Μάρτυρες σε μια περίοδο σκληρών διωγμών, συγκινεί και μαγεύει τους πολίτες του Κιλκίς, κυρίως όμως όσους έλκουν την καταγωγή τους από την πόλη με τα πολλά ονόματα, καθώς κρατά καλά χαρτογραφημένη την ελληνική της κληρονομιά ανά τους αιώνες.
Ο συγγραφέας και ιστορικός ερευνητής Χρήστος Ίντος προσκεκλημένος του υπό ανασύσταση Συλλόγου Στρωμνιτσιωτών “Το Αστραίον”, στην κοινή εκδήλωσή του με τον δήμο Κιλκίς, έδωσε χθες με το γλαφυρό ύφος του ακόμη περισσότερους λόγους στο κοινό να εντοιχίσει στη σκέψη του το ψηφιδωτό της ιστορίας, του πολιτισμού και των ανθρώπων της Στρώμνιτσας ανασυνθέτοντας το ιστορικό της παρελθόν.
Συμβουλευόμενος ένα πλούσιο αρχείο πηγών και με τη βοήθεια φωτογραφικού υλικού, ο ομιλητής σύστησε το ακροατήριο με τον Παιονικόν Αστραίον, την αρχαία ονομασία της Στρώμνιτσας, ως μιας από τις πιο σημαντικές πόλεις της αρχαίας Παιονίας, που στους ρωμαϊκούς χρόνους απαντάται με το όνομα Τιβεριούπολις. Από τον 6ο αιώνα μ. Χ. ως Στρούμνιτσα, όπως θα την μετονομάσουν οι Σλάβοι, η περιοχή βρίσκεται στο επίκεντρο σφοδρών συγκρούσεων μεταξύ της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και των Βουλγάρων.
Το “πολίχνιον το υπερνέφελον”, όπως μνημονεύεται από τον ιστορικό Νικηφόρο Γρηγορά, καταλαμβάνεται από τους Οθωμανούς στα τέλη του 14ου αιώνα και στην Ουστρούμντζα, όπως μετονομάζεται από τους νέους κατακτητές, ζουν Έλληνες, Τούρκοι, Βούλγαροι και αθίγγανοι.
Η πόλη είναι πολύ εύπορη και πυκνοκατοικημένη. Βρίσκεται σε έναν τόπο με πλαγιές, ρεματιές και λόφους. Είναι μεγάλη, όμοια με τα αμπέλια και τους κήπους του παραδείσου περιγράφει εκείνη την εποχή ο Τούρκος περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή.
Ο ακμάζων ελληνικός πληθυσμός αυτής της πόλης συμμετέχει ενεργά στην Επανάσταση του 1821 και δίνει το παρών του στις επάλξεις του Μακεδονικού Αγώνα αναπτύσσοντας αξιοζήλευτη πατριωτική δράση, με πεδία αναφοράς την Εκκλησία, την εκπαίδευση, και τους Συλλόγους στους οποίους έχουν οργανωθεί οι Έλληνες. Μια πλειάδα ανδρών (Νικόλαος Αντωνιάδης, Βασίλειος Ζωγράφος, Νικόλαος Αγγειοπλάστης, Βλάσης Τσιρογιάννης,επικεφαλής ένοπλων αντάρτικων ομάδων όπως ο Παντελής Παπαϊωάννου, ο Χαράλαμπος Μπουφίδης, ο Δημήτριος Τσιτσίμης, ο Ευάγγελος Κουκουδέας, ο μητροπολίτης Τιβεριουπόλεως και Στρωμνίτσης Γρηγόριος Ωρολογάς, ιερείς, μοναχοί αλλά και δάσκαλοι και νέοι αντιστέκονται σθεναρά στη βουλγαρική προπαγάνδα.
Η ‘’Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα’’ είναι ο σύνδεσμος διατήρησης της εθνικής υπόστασης των Στρωμνιτσιωτών, που διακρίνονται στα Γράμματα, στις τέχνες και στο εμπόριο.
Οι πνευματικοί θησαυροί της ελληνικής Κοινότητας γίνονται παρανάλωμα του πυρός στα μέσα του 19ου αιώνα, μαζί τους και οι ιεροί ναοί του Αγίου Δημητρίου και των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, αλλά και και το 1909.
Η απελευθέρωση της Στρώμνιτσας από τον ελληνικό στρατό, στη λήξη του Β’ Βαλκανικού Πολέμου, γιορτάζεται ως αναστάσιμο γεγονός, η χαρά όμως του ελληνικού πληθυσμού είναι πρόσκαιρη. Ενταφιάζεται οριστικά από τη συνθήκη του Βουκουρεστίου βάσει της οποίας η Στρώμνιτσα προσαρτάται στη Βουλγαρική επικράτεια. Το διαμέρισμα της Στρώμνιτσας θα παραχωρηθεί με τη συνθήκη του Νεϊγύ, το 1919 στο Βασίλειο των Σέρβων – Κροατών και Σλοβένων και στη συνέχεια στη Γιουγκοσλαβία ενώ σήμερα ανήκει στην βόρεια γειτονική μας χώρα.
Με σπαραγμό ψυχής οι Στρωμνιτσιώτες βάζουν τραγικό επίλογο στη σχέση τους με την πατρώα γη την οποία αποχωρίζονται για πάντα, παραδίδοντας στις φλόγες τα σπίτια τους,
Τον Αύγουστο του 1913 πρόσφυγες πια οι Στρωμνιτσιώτες εγκαταστάθηκαν στο Κιλκίς και τίμησαν τη νέα τους πατρίδα συμβάλλοντας με την εργατικότητά τους στην πρόοδο και ανάπτυξη της πόλης.
Τις δεκαετίες του 1910 και 1920 άνοιξε μια νέα σελίδα ιστορίας του Κιλκίς με προστάτες και εφόρους της πόλης του Πεντεκαίδεκα Ιερομάρτυρες Τιβεριουπόλεως.
Την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ομιλία του κ. Ίντου που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων ‘’Βασίλης Σεργιαννίδης” του Εμπορικού Επιμελητηρίου Κιλκίς παρακολούθησαν ο εφημέριος Δημήτριος Παπαγεωργίου ως εκπρόσωπος του μητροπολίτη Πολυανής και Κιλκισίου, ο δήμαρχος Κιλκίς Δημήτρης Κυριακίδης, ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης, ο αντιπρόεδρος της Βουλής Γιώργος Γεωργαντάς, οι αντιδήμαρχοι Θεμιστοκλής Κοσμίδης, Γιώργος Μπαλάσκας, εκπρόσωπος της 71ης Α.Μ. Ταξιαρχίας ‘’Πόντος’’, εκπρόσωποι φορέων και πολίτες.