Ο Βοτανικός Κήπος Κρουσσίων (ΒΒΚΚ), δίπλα στο χωριό Ποντοκερασιά του νομού Κιλκίς, εγκαινιάστηκε το 2001 και αποτελεί ένα «καταπίστευμα» της ελληνικής χλωρίδας, όπου διατηρούνται και διασώζονται ποικιλίες φυτών από κάθε γωνιά της Ελλάδας. Σήμερα κινδυνεύει να οδηγηθεί σε μαρασμό, αν δεν αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία του, επισημάνθηκε σε σημερινή συνέντευξη Τύπου της Ένωσης Ερευνητών ΕΘΙΑΓΕ, με θέμα «Διατήρηση και αξιοποίηση των εθνικών γενετικών πόρων: Ρόλος, δυνατότητες και υποδομές του ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ».
Για την ανάγκη να θεσμοθετηθεί άμεσα ο Βαλκανικός Βοτανικός Κήπος Κρουσσίων «ώστε να καταστεί αυτόνομος ως διοικητική μονάδα και να μπορεί να ενταχθεί σε προγράμματα και να χρηματοδοτηθεί, απομακρύνοντας έτσι τον κίνδυνο να οδηγηθεί στον μαρασμό», μίλησε ο γεωπόνος/κηποτέχνης και υποψήφιος διδάκτωρ αρχιτεκτονικής τοπίου στο Πολυτεχνείου του Μιλάνου Νίκος Θυμάκης, ο οποίος είναι συνεργάτης της υπεύθυνης διαχείρισης του ΒΒΚΚ, Δρ Ελένης Μαλούπα.
«Όλο αυτό το εγχείρημα, που εγκαινιάστηκε πριν από 23 χρόνια, ήτοι το 2001, οπότε κι ο ΒΒΚΚ έγινε μέλος της Διεθνούς Ένωσης Βοτανικών Κήπων (BGCI), βρίσκεται στον “αέρα” και αυτό είναι επικίνδυνο και αδιανόητο», υπογράμμισε ο κ. Θυμάκης. Αναλύοντας το τι θα μπορούσε να γίνει άμεσα και χωρίς κόστος, έτσι ώστε ο ΒΒΚΚ να αυξήσει τον προϋπολογισμό του, που σήμερα στηρίζεται σε αυτοχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα ύψους 15.000 ευρώ ετησίως, ο ίδιος εξήγησε ότι «ο ΒΒΚΚ θα μπορούσε να γίνει ένα αυτόνομο νομικό πρόσωπο, ή ο ΕΛΓΟ-Δήμητρα να τον αξιοποιήσει ως υπηρεσία, ή να περάσει ως αρμοδιότητα στο υπουργείο Περιβάλλοντος από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και να τυγχάνει έτσι αξιοποίησης με διαφορετική προσέγγιση».
Χαρακτηρίζοντας τον ΒΒΚΚ ως το εθνικό καταπίστευμα της ελληνικής χλωρίδας, ο κ. Θυμάκης πρόσθεσε ότι σε αυτόν δύναται να διατηρηθούν «όλα τα ελληνικά φυτά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε για φαρμακευτικούς σκοπούς, είτε για ιατρικούς ή ακόμα και για χρήση στο αστικό πράσινο» και σημείωσε ότι η κλιματική αλλαγή καθιστά «επιτακτική την ανάγκη να διατηρήσουμε και να σώσουμε το φυτικό μας υλικό».
Στον Βαλκανικό Βοτανικό Κήπο Κρουσσίων γίνεται διαχείριση των φυτών στον τόπο τους (In situ) και ex situ, που, όπως διευκρίνισε ο κ. Θυμάκης, σημαίνει ότι «φέρνουμε φυτά από άλλα μέρη της Ελλάδας, τα διατηρούμε και τα διασώζουμε σε συλλογές στον ΒΒΚΚ».
Ο Βοτανικός Βαλκανικός Κήπος Κρουσσίων με μια ματιά
Ο ΒΒΚΚ εγκαινιάστηκε το 2001, οπότε κι έγινε μέλος της Διεθνούς Ένωσης Βοτανικών Κήπων (BGCI), αναπτύσσεται σε έκταση 310 στρεμμάτων στον νομό Κιλκίς, 70 χλμ από την πόλη της Θεσσαλονίκης, ενώ ανήκει στον δήμο Κιλκίς και βρίσκεται κοντά στην τοπική κοινότητα Ποντοκερασιάς.
Οι διαμορφωμένες ενότητες στις οποίες μπορεί να περιηγηθεί ο επισκέπτης στον ΒΒΚΚ περιλαμβάνουν: το μονοπάτι της εποχιακής βιοποικιλότητας, τον χώρο ανάπτυξης των αλπικών και υπαλπικών φυτών, τη λιβαδική βιοποικιλότητα και το μονοπάτι της περιπέτειας. Επιπλέον περιλαμβάνει έναν δενδρώνα με θάμνους και δένδρα της Ελλάδας, λίμνες και μικρούς καταρράκτες με την υδροχαρή βλάστηση, μεγάλη ποικιλία αρωματικών, φαρμακευτικών και ανθοκομικών φυτών και τον κήπο των Αισθήσεων με κτιριακές εγκαταστάσεις που φιλοξενούν κάθε χρόνο φωτογραφικές εκθέσεις, με θέμα τα φυτά.
Συνολικά, στους 2.300 Βοτανικούς Κήπους παγκοσμίως αναπτύσσονται περισσότεροι από έξι εκατομμύρια ζωντανοί φυτικοί οργανισμοί, οι οποίοι ανήκουν σε πάνω από 100.000 διαφορετικά είδη φυτών.
Από τα 11.650 φυτικά είδη και υποείδη που περιλαμβάνει ο χλωριδικός πλούτος της Ευρώπης, περισσότερα από 6.600 απαντώνται στην Ελλάδα, τη μοναδική χώρα των Βαλκανίων που συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Natura 2000.
Στη Βαλκανική Χερσόνησο απαντώνται περισσότερα από 8.000 διαφορετικά είδη και υποείδη φυτών, ενώ μεγάλο μέρος αυτών είναι φυτά περιορισμένης εξάπλωσης και δεν υπάρχουν σε άλλη περιοχή του πλανήτη.
Μέχρι σήμερα, στον ΒΒΚΚ και το Εργαστήριο Προστασίας και Αξιοποίησης Αυτοφυών και Ανθοκομικών Ειδών (ΕΠΑ&ΑΑΕ) διατηρούνται: 185 οικογένειες αυτοφυών ειδών αναφερόμενες στο Vascularflora of Greece, 3.800 διατηρούμενοι κωδικοί (είδη και υποείδη), 2.407 κωδικοί από 1.265 αναγνωρισμένα είδη διατηρούνται σε τράπεζα σπερμάτων, 909 κωδικοί από 544 είδη και υποείδη διατηρούνται σε ζωντανή συλλογή (11.700) και σε συνθήκες invitro, 20 κωδικοί από 16 είδη, μεταξύ των οποίων σημαντικά Αρωματικά Φαρμακευτικά Φυτά και ορχεοειδή.
Στο πλαίσιο της προμήθειας ΑΦΦ μέσω του φυτωρίου του ΒΒΚΚ, παράγονται ετησίως περισσότερα από 10.000 άτομα από τουλάχιστον 50 είδη, για καλλιέργειες στον αγρό ή για ανθοκομική- εμπορική επιδεικτική χρήση. Κάθε χρόνο διατίθεται αποξηραμένη δρόγη αρωματικών φυτών και μικρών δασικών καρπών (περισσότερα από 600 κιλά) για μεταποίηση από εταιρείες παραγωγής αρτυμάτων ή προϊόντων κοσμητολογίας μέσω συμβασιοποιημένων συνεργασιών.